संजय राऊत दुटप्पी वक्तव्य: एकच घटना, दोन भूमिका

प्रस्तावना: दोन शहरं, दोन दुर्घटना, दोन भूमिका

2025 हे वर्ष भारतीय समाजासाठी अनेक भावनिक घडामोडी घेऊन आलं. या वर्षात दोन मोठ्या भगदडी घडल्या — एक धार्मिक भावना आणि श्रद्धेचा शिखर मानल्या जाणाऱ्या प्रयागराजच्या महाकुंभमेळ्यात, आणि दुसरी क्रिकेटच्या जल्लोषात न्हालेल्या बंगळुरूमध्ये RCB च्या विजय मिरवणुकीदरम्यान. दोन्ही ठिकाणी सामूहिक गर्दी, अपुरी व्यवस्था, आणि नियोजनातील त्रुटीमुळे निष्पाप नागरिकांचे प्राण गेले.

पण या घटनांचं राजकीय प्रतिबिंब किती वेगळं असू शकतं, हे आपल्याला खास करून एका नेत्याच्या विधानांमधून स्पष्टपणे दिसून आलं — ते म्हणजे शिवसेनेचे खासदार संजय राऊत.

प्रयागराजच्या कुंभमेळ्यात घडलेल्या भगदडीवर राऊत यांनी थेट राज्य सरकारवर (उत्तर प्रदेश – भाजप शासित) जबरदस्त आरोप करत ती “प्रशासनाने केलेली हत्या” असल्याचं म्हटलं. त्यांच्या भाषणात संताप, वेदना आणि आक्रमकता स्पष्ट होती.
दुसरीकडे, जेव्हा बंगळुरूमध्ये काँग्रेस शासित राज्यात RCB च्या मिरवणुकीदरम्यान मृत्यू झाला, तेव्हा त्यांची भाषा पूर्णपणे बदलली. “सगळेच जबाबदार आहोत – आपणही आणि जनता देखील,” असं म्हणत त्यांनी सरकारची जबाबदारी टाळून जनतेवर दोष टाकला.

याच विरोधाभासावर आधारित आहे हा ब्लॉग — एकच नेता, एकसारखी घटना, पण राजकीय सोयीप्रमाणे बदललेली भूमिका. हे केवळ संजय राऊत यांच्यापुरते मर्यादित नाही, तर आपल्याला राजकीय नैतिकतेवर प्रश्न विचारायला भाग पाडणारं उदाहरण आहे.

महाकुंभ 2025 भगदड: प्रशासनाची “हत्या” की नियोजनातील चूक?

2025 साली 29 जानेवारी रोजी प्रयागराज येथे महाकुंभमेळ्याच्या माउनी अमावस्येच्या दिवशी लाखो भाविकांनी संगमात स्नानासाठी गर्दी केली होती. हिंदू धर्मातील अत्यंत पवित्र मानल्या जाणाऱ्या या दिवशी, लोकांचे श्रद्धेने ओथंबणारे लोंढे पहाटेपासूनच स्नानस्थळी येऊ लागले. प्रशासनाने यासाठी बंदोबस्त लावला असला तरी, गर्दीची भव्यता आणि व्यवस्थेतील त्रुटी एकत्र आल्यामुळे संध्याकाळच्या सुमारास मोठी भगदड झाली.

या भगदडीत 30 ते 70 पेक्षा अधिक लोकांचा मृत्यू झाल्याचे विविध अहवाल सांगतात. काही लोकांनी धक्काबुक्कीने जीव गमावला, तर काहीजणांनी श्वास घेण्यास अडचण येऊन आकडीने आपला प्राण सोडला. परिस्थिती इतकी गंभीर होती की रस्त्यावर मृतदेह पडलेले असताना मदत पोहोचण्यात उशीर झाला. या सगळ्याचं दृश्य अत्यंत हृदयद्रावक होतं.

घटनेनंतर विरोधकांनी प्रशासनावर चौफेर टीका केली. मात्र सर्वात स्पष्ट आणि कठोर प्रतिक्रिया दिली ती शिवसेना नेते संजय राऊत यांनी. त्यांचे भाषण, प्रसारमाध्यमांमध्ये आणि सोशल मीडियावर त्वरित व्हायरल झालं, जिथे त्यांनी अत्यंत आक्रोषित शब्दात म्हटलं:

“मैं मानता हूँ ये प्रशासन ने की हुई हत्या है। येसे हम निर्दोष मनुष्यवत हैं।”

या विधानात त्यांनी याअगोदरच्या कोणत्याही विधानांपेक्षा अधिक कठोर भूमिका घेतली. “हत्या” हा शब्द वापरणं ही केवळ टीका नव्हे, तर राजकीयदृष्ट्या आक्रमक आणि अपराध ठरवण्यासारखी प्रतिक्रिया होती.

त्यांनी ही घटना अपघात मानण्यास नकार दिला आणि उत्तर प्रदेशच्या सरकारवर थेट आरोप करत स्पष्ट केलं की, ही ‘नैसर्गिक चूक’ नाही, ही सत्ताधाऱ्यांच्या हलगर्जीपणातून घडलेली शोकांतिका आहे.

हे विधान जनतेच्या भावना व्यक्त करणारं वाटत असलं, तरी पुढील घटनांमध्ये त्याच व्यक्तीकडून आलेल्या प्रतिक्रियांशी त्याची तुलना केल्यावर अनेक प्रश्न निर्माण होतात — खरंच ही भूमिका नीतिमूल्यांवर आधारित होती का? की केवळ राजकीय पक्ष पाहून बदललेली प्रतिक्रिया होती?

बंगळुरू RCB मिरवणूक भगदड: जनतेला दोष, सरकारला नाही

2025 मध्ये RCB ने अखेर आयपीएल विजेतेपद पटकावल्यावर संपूर्ण कर्नाटकात जल्लोष सुरू झाला. बंगळुरू शहरात विजयोत्सवाचे आयोजन करण्यात आले होते, ज्यात हजारो क्रिकेटप्रेमींनी भाग घेतला. शहराच्या मुख्य भागांमध्ये रॅली, रोड शो आणि चाहत्यांची गर्दी पाहता प्रशासनाने काही ठिकाणी वाहतूक नियंत्रित केली होती. मात्र, अनपेक्षित गर्दी, अपुरी माहिती आणि नियोजनात झालेल्या चुकांमुळे या रॅलीदरम्यानही एक दुर्दैवी घटना घडली — भगदड.

या भगदडीत किमान एक महिलेचा मृत्यू झाला आणि काहीजण गंभीर जखमी झाले. सोशल मीडियावर असंख्य व्हिडिओज आणि फोटो झळकले, जिथे लोक सैरावैरा पळत होते, मुले आणि वृद्धांना अडचण येत होती. अनेकांनी हे नियोजन अपुरं असल्याचं म्हटलं आणि कर्नाटक सरकारवर (त्यावेळी काँग्रेस सत्तेत) प्रश्न उपस्थित केले.

मात्र यावेळी संजय राऊत यांची प्रतिक्रिया खूपच संयमित आणि सावध होती. प्रसारमाध्यमांशी बोलताना त्यांनी काहीसं माफकपणे प्रतिक्रिया दिली:

“ज़िम्मेदार कोई नहीं… ज़िम्मेदार हम भी हैं, जनता भी है। अगर आप नियमों का पालन नहीं करेंगे, तो फिर आप क्या करेंगे?”

याचा अर्थ असा — “कोणताच दोषी नाही, सगळेच जबाबदार आहोत. जर लोक नियम पाळत नाहीत, तर काय करणार?”

इथं त्यांनी ना सरकारवर बोट ठेवलं, ना यंत्रणेवर प्रश्न उपस्थित केले. उलट, जनतेलाच सहदोषी ठरवलं. ज्या व्यक्तीने कुंभमेळ्यातील अपघाताला “हत्या” म्हणत सरकारवर आरोप केला होता, तीच व्यक्ती इथं मात्र सामान्य नागरिकांवर जबाबदारी ढकलते.

हे विधान आधीच्या विधानाशी पूर्णपणे विसंगत ठरतं. जर प्रयागराजमध्ये भगदड प्रशासनाच्या हत्येसारखी होती, तर बंगळुरूमध्ये तशीच घटना “सगळ्यांची चूक” कशी ठरू शकते?

दुटप्पीपणाचा पर्दाफाश: एकच नेता, दोन मापदंड

संजय राऊत हे शिवसेनेचे ज्येष्ठ नेते आणि राष्ट्रीय पातळीवर प्रसिद्ध राजकीय प्रवक्ते. त्यांचं बोलणं हे अनेकदा थेट, स्पष्ट आणि कोणालाही न जुमानणारं असतं — म्हणूनच त्यांची वक्तव्यं वारंवार चर्चेत राहतात. पण 2025 मध्ये घडलेल्या दोन अतिशय संवेदनशील घटनांवरील त्यांची भिन्न भूमिका राजकीय निष्ठेवर की नैतिकतेवर आधारित होती? हा प्रश्न विचारणं आवश्यक आहे.

एका बाजूला प्रयागराज महाकुंभ भगदडीमध्ये, त्यांनी योगी आदित्यनाथ यांच्या सरकारवर थेट हल्ला चढवला.
त्यांचं विधान होतं:

“मैं मानता हूँ ये प्रशासन ने की हुई हत्या है। येसे हम निर्दोष मनुष्यवत हैं।”

या विधानात त्यांनी “हत्या” हा अत्यंत गंभीर शब्द वापरला — जो कोणत्याही अपघाताच्या संदर्भात वापरणं म्हणजे प्रशासनाला गुन्हेगार ठरवणं होय. हा एक प्रकारचा राजकीय रोष होता.

दुसरीकडे, जेव्हा बंगळुरूमध्ये काँग्रेस सरकारच्या काळात RCB मिरवणुकीत भगदड झाली, त्यावेळी त्यांची भाषा पूर्णतः बदलली.
त्यांनी सांगितलं:

“ज़िम्मेदार कोई नहीं… ज़िम्मेदार हम भी हैं, जनता भी है। अगर आप नियमों का पालन नहीं करेंगे, तो फिर आप क्या करेंगे?”

इथे सरकारचा एकदाही उल्लेख नाही. त्यांनी प्रशासन किंवा आयोजकांवर बोट न ठेवता सर्वसामान्य जनतेलाच जबाबदार ठरवलं. हा दृष्टिकोन आधीच्या आक्रमक विधानाच्या पूर्ण विरोधात होता.

हे विरोधाभास स्पष्टपणे दर्शवतात:

• एकाच स्वरूपाच्या दोन घटना — दोन्हींत मोठ्या प्रमाणावर गर्दी, अपुरी व्यवस्था, आणि मृत्यू.
• एक ठिकाणी राऊत यांनी सरकारवर “हत्या”चा आरोप केला.
• दुसऱ्या ठिकाणी मात्र “सगळे जबाबदार” अशी नरम भूमिका घेतली.

मग प्रश्न असा उरतो:

जर राऊत यांची भूमिका नेहमीच निष्पाप जनतेसाठी असेल, तर काँग्रेस सरकारच्या घटनांवर ते तितक्याच ताकदीनं का बोलले नाहीत?
की त्यांच्या प्रतिक्रियांचं मूल्य पक्षीय राजकारणावर अवलंबून असतं?

या प्रकारचा दुटप्पीपणा केवळ विरोधकांच्या विरोधासाठी किंवा आपल्याच गटाच्या समर्थनासाठी होतो तेव्हा, राजकीय नैतिकता आणि जनतेचा विश्वास दोन्ही डळमळीत होतो.

माध्यमे आणि जनतेचा संतप्त प्रतिसाद

संजय राऊत यांची दोन वेगवेगळ्या घटनांवरील दोन टोकांची विधानं केवळ राजकीय क्षेत्रापुरतीच मर्यादित राहिली नाहीत — ती सामान्य नागरिकांपर्यंत पोहोचली आणि तिथे संतापाचा उद्रेक झाला. सोशल मीडियावर ट्विटर, इन्स्टाग्राम, आणि यूट्यूब कमेंट सेक्शनमध्ये हजारो लोकांनी यावर प्रतिक्रिया दिल्या — आणि त्या स्पष्टपणे रोष, उपहास आणि हताशा दर्शवणाऱ्या होत्या.

काही निवडक आणि लक्षणीय प्रतिक्रिया:

“Why do journalists even take his interviews?”
(पत्रकार त्यांना रोज का बोलतं बसतात?)

“Shivsena ki Lanka lagane ke baad ab iska agla target pura INDI Samaj hai 😂”
(आधी स्वतःच्या पक्षाचं नुकसान केलं, आता सगळ्या विरोधी गटासाठी धोका!)

“Please understand, people like him are one of the reasons BJP keeps getting mileage, votes and power.”
(अशा लोकांमुळेच भाजपला पुन्हा पुन्हा संधी मिळते.)

“DEKH LO JE APNI SARKAAR KO DEFEND KRNE KE LIYE PUBLIC KO BHI KASURVAR KAI SAKTE HAI 😢”
(सरकार वाचवण्यासाठी ही व्यक्ती जनतेलाही दोषी ठरवते.)

“गजब दोगला है!”
(असामान्य दुटप्पीपणा आहे.)

या प्रतिक्रिया केवळ विनोदासाठी नव्हत्या. त्यामध्ये एक स्पष्ट संदेश होता — नागरिकांमध्ये राजकीय नितीमत्तेचा अपेक्षा आहे, आणि ते अशा वक्तव्यांची तुलना करतात, विचार करतात, विरोध करतात.

पत्रकारितेवरही रोष

लोकांनी केवळ नेत्यांवरच नव्हे तर त्यांना वारंवार प्रसारमाध्यमांतून महत्त्व देणाऱ्या पत्रकारांवरही प्रश्न उपस्थित केले.

“That too every morning of the day..”
“Still giving this joke so much importance is laughable.”

सामान्य मनात निर्माण होणारी भावना:

• आपले प्राण गेले तरी राजकारण सुरूच राहणार.
• कोणत्या पक्षात आहे त्यावरून सरकार दोषी की जनता याचं ठरवणं होणार.
• आणि जनतेचं दुःख हा फक्त माध्यमातील फुटेजसाठीचा मुद्दा राहणार.

हे लोकशाहीसाठी धोकादायक संकेत आहेत. जर लोकांचा विश्वासच नेत्यांच्या प्रतिक्रियांवरून उडत असेल, तर पुढचं राजकारण केवळ बोलणं आणि बोलवणं इतकंच राहील.

निष्कर्ष: राजकीय वक्तव्यांना जबाबदारी लागते

प्रयागराज आणि बंगळुरू — या दोन शहरांमध्ये घडलेल्या भगदडींचा स्वरूप एकसारखाच होता: अपार गर्दी, अपुरी व्यवस्था आणि निष्पाप नागरिकांचा मृत्यू. पण या घटनांवरील राजकीय प्रतिक्रिया मात्र एकमेकांपासून झपाट्याने वेगळ्या होत्या — विशेषतः संजय राऊत यांच्या विधानांमध्ये.

एकीकडे त्यांनी उत्तर प्रदेशातील महाकुंभ भगदडीला “प्रशासनाने केलेली हत्या” म्हटलं, तर दुसरीकडे बंगळुरूतील मृत्यू प्रकरणात “सगळेच जबाबदार” असा सरकारी जबाबदारीपासून दूर जाणारा दृष्टिकोन मांडला. हाच विरोधाभास — दुटप्पीपणा — हा या ब्लॉगचा केंद्रबिंदू ठरतो.

मग प्रश्न असा निर्माण होतो:

• नेत्यांची भूमिका पक्षानुसार ठरते का?
• सरकार बदललं की दोषीही बदलतो का?
• जनतेचे प्राण केवळ राजकीय टीका किंवा संरक्षणासाठीचा विषय ठरत आहेत का?

राजकीय वक्तव्यं केवळ शब्द नसतात — ती प्रशासकीय कृती, जनतेचा विश्वास आणि समाजातील मानसिकतेवर प्रभाव टाकतात. त्यामुळे संजय राऊत किंवा कोणत्याही नेत्याने बोलताना नुसती आक्रमकता नव्हे, तर नैतिक जबाबदारी लक्षात घेणं आवश्यक आहे.

प्रसंगाचे गांभीर्य, सरकार कोणतंही असो, हे जनतेच्या जीवाशी खेळ करणाऱ्या अपयशावर केंद्रित असावं, पक्षीय निष्ठेवर नाही.
कारण शेवटी लोकशाही म्हणजे फक्त सत्तेचा खेळ नव्हे — तर ती विश्वासाची आणि उत्तरदायित्वाची संकल्पना आहे.