महाराष्ट्रात हल्लीच एक दु:खद आणि अस्वस्थ करणारी घटना घडली – पिंपरी चिंचवडमधील वैष्णवी हगवणे हत्या प्रकरण. ही घटना केवळ एका कुटुंबाचा शोक नाही, तर संपूर्ण समाजासाठी एक आरसा ठरली. विवाहात होणारा फाजील खर्च, समाजातील दिखाऊपणा आणि सासरकडून होणारा छळ — या साऱ्या गोष्टी पुन्हा चर्चेत आल्या.
या पार्श्वभूमीवर मराठा समाजाने एक ऐतिहासिक निर्णय घेतला. त्यांनी मराठा समाज विवाह आचारसंहिता जाहीर केली – जेणेकरून अशा घटना पुन्हा घडू नयेत आणि विवाह अधिक सुसंस्कृत, सुलभ आणि प्रतिष्ठित पद्धतीने पार पडावेत.
वैष्णवी हगवणे प्रकरण: समाजाला हादरवणारा कटू अनुभव
१६ मे २०२५ रोजी पिंपरी चिंचवडमध्ये २४ वर्षीय वैष्णवी हगवणे हिचा मृतदेह तिच्या सासरी आढळून आला. शवविच्छेदन अहवालात तिच्या शरीरावर २९ जखमा आढळल्या. तिच्या पती शशांक हगवणे आणि सासरच्या लोकांवर हुंडाबळीचा गुन्हा दाखल करण्यात आला.
तपासादरम्यान लक्षात आले की तिच्या वडिलांनी लग्नात सोनं, चांदी, गाडी, पिस्तुलं आणि इतर महागड्या गोष्टी दिल्या होत्या. पण तरीही तिच्यावर मानसिक आणि शारीरिक छळ करण्यात आला.
विवाह समारंभ: एक सामाजिक ओझं?
आजची तरुणाई जरी प्रगत झाली असली, तरी अजूनही आपल्याकडे विवाह म्हणजे प्रतिष्ठेचा प्रश्न आहे. ५००-१००० लोकांचे जेवण, हजारो रुपयांची सजावट, महागडे फोटोग्राफी पॅकेजेस, डीजे पार्टी आणि प्री-वेडिंग शूट — हे सगळं फॅशनचं लक्षण मानलं जातं.
पण हीच प्रतिष्ठा अनेक मध्यमवर्गीय कुटुंबांसाठी आर्थिक आणि मानसिक ओझं बनते. आणि याचा परिणाम वधूपक्षाच्या घरात तणाव निर्माण होतो.
मराठा समाज विवाह आचारसंहिता: मुख्य मुद्दे
पिंपरी चिंचवड आणि अहिल्यानगरमध्ये झालेल्या बैठकीत सकल मराठा समाज आणि सामाजिक संघटनांनी खालील १० ठोस मुद्दे ठरवले:
1. मर्यादित लग्न सोहळे:
लग्न १००–२०० लोकांमध्येच साजरे करावेत. फाजील गर्दी आणि खर्च टाळावा.
2. एकाच दिवशी साखरपुडा, हळद व लग्न:
तीन वेगवेगळ्या दिवशी कार्यक्रम न करता, एकाच दिवशी पार पडावेत.
3. प्री-वेडिंग फोटोशूट बंद:
अत्यंत खर्चिक आणि अनावश्यक प्रथा समाजातून बंद व्हावी.
4. डीजे बंद, पारंपरिक वाद्यांना प्रोत्साहन:
सांस्कृतिक मूल्य जपणारे वाद्य कलाकारांना प्राधान्य द्यावे.
5. नवरा-नवरीला हार घालताना उचलणे नको:
ही प्रथा अवमानास्पद आहे, ती बंद करावी.
6. मद्यपान व अश्लील नृत्य थांबवा:
नवऱ्याकडील मंडळींनी संयम बाळगावा.
7. फक्त वरपिता-वधूपिता फेटा बांधतील:
पांढरे फेटे किंवा राजकीय फेटे बंद करावेत.
8. मोठ्या गिफ्ट्सवर बंदी:
सोनं, गाडीच्या चाव्या यांची देवाणघेवाण न करता प्रेमाने छोटे स्मृतिचिन्ह द्यावे.
9. हुंडा देणे-घेणे पूर्ण बंद:
वधूला तिच्या कर्तुत्वावर विश्वास ठेवावा. फिक्स्ड डिपॉझिट केवळ तिच्या नावावर करावे.
10. सासरकडून वडिलांच्या संसारात हस्तक्षेप नको:
वधूच्या आई-वडिलांच्या निर्णयांमध्ये ढवळाढवळ न करता त्यांचा मान राखावा.
या आचारसंहितेचे महत्त्व
मराठा समाज विवाह आचारसंहिता ही केवळ नियमांची यादी नाही; ती एक सामाजिक दिशा आहे. या निर्णयाने समाजात पुढील फायदे होऊ शकतात:
- हुंडाबळी थांबतील
- आर्थिक ताण कमी होईल
- समानता आणि स्वाभिमान वाढेल
- लोककला आणि परंपरेला प्रोत्साहन मिळेल
- नवदांपत्याचा मानसिक स्वास्थ्य टिकेल
समाजातील प्रतिक्रिया आणि पुढील पावलं
या आचारसंहितेवर अनेक मान्यवरांनी आपली सकारात्मक प्रतिक्रिया दिली आहे. राजकीय नेते, सामाजिक कार्यकर्ते, तरुण आणि पालकवर्ग — सगळ्यांनी या निर्णयाचं स्वागत केलं आहे.
सकल मराठा समाजाने यासाठी एक सुकाणू समिती स्थापन केली असून, ती प्रत्येक विवाह सोहळ्यावर देखरेख ठेवणार आहे. विवाहपूर्व कुटुंबांना या आचारसंहितेबाबत सल्ला दिला जाणार आहे आणि सोशल मीडिया, सभासद संस्था, युवक मंडळे यांच्यामार्फत या निर्णयांचा प्रचार केला जाणार आहे.
निष्कर्ष: सामाजिक बदलाची नांदी
मराठा समाज विवाह आचारसंहिता ही आजच्या पिढीसाठी एक उदाहरण बनली आहे. वैष्णवी हगवणेच्या मृत्यूने ज्यांनी समाजाला जागं केलं, त्या घटनेचा विचार करून हा निर्णय घेतला गेला आहे.
जर आपण सर्वांनी मिळून या नियमांचं पालन केलं, तर भविष्यात एक अशी सामाजिक व्यवस्था उभी राहील — जिथे विवाह प्रतिष्ठेचा नव्हे, तर समतेचा, प्रेमाचा आणि सन्मानाचा उत्सव असेल.
🌐 बाह्य दुवे:
Navbharat Times
Esakal
